Hande Arpat - İleri Görüş
AKP iktidarının 657 No’lu Devlet Memurları Kanunu’nda radikal değişikliklere gideceği bilgisi geçen ay basına sızdı. Yandaş medya organlarında “Kamuda Devrim, Kamuda Reform, 657’de Yenilik” gibi olumlamalar ile haber yapılarak kamuoyuna yansıtılan yasa değişikliği ile kamu emekçileri için iş güvencesi ortadan kaldırılıyor.
Yasa değişikliğinin ilk gündeme gelişi ise biraz daha öncesine, Ekim 2015 sonlarına uzanıyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 30 Ekim 2015’te verdiği ‘talimat’ niteliğindeki demecinin ardından 657 değişikliği AKP iktidarının gündemine oturdu. Erdoğan bu demecinde, “Bu paralel yapı ülkemizde devletin içerisinde sızmış bir virüs gibi. İstihbaratta da var, emniyet teşkilatı, silahlı kuvvetlerimiz bütün bu yerlerin hepsinde bunlar var ve ciddi iletişim sağlamaya çalışıyorlar. 657 değiştirilmediği sürece bu iş çözülmez” diyordu.
Çok geçmeden, 16 Aralık 2015’te yine ana akım medyanın silahşor kalemlerinden Yavuz Donat köşesinde, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Türkmenistan dönüşü uçakta söylediği şu sözleri aktardı:
i. 657 sayılı kanunun (Devlet Memurları Kanunu) içi çürümüş.
ii. Devletin malı deniz mantığını 657 ile kullanabilirsiniz.
iii. Dünyanın hiçbir yerinde artık memur işçi ayrımı yok, sadece çalışan var.
iv. Hiç işe gelmediği halde maaş alanlar bile mevcut.
v. Personel rejiminde reform şart”.
İŞTE KARŞIDEVRİMİN DETAYLARI:
Talimat verilmiş, 657 No’lu Devlet Memurları Kanununun mevcut halini “çürümüş, kanayan bir yara, reform şart” gibi söylemlerle ele alan medya propagandası hazırdı. İşte yandaş sendikaların dahi çekince açıkladıkları saldırı paketinin ayrıntıları:
1. Çalışanlar arasında "4a, 4b, 4c" uygulaması kaldırılacak
Yandaş olmayan sendikaların uzun yıllardır dile getirdiği taleplerden biri olan “Eşit işe eşit ücret” talebini karşılar görünen bu değişiklik, 4c’li kamu emekçilerine 4b statüsündeki hakların verilmesini öngörüyor.
2. Kamuda performansa dayalı çalışma hedeflenecek
Bu değişiklik ile kamu emekçilerine, yıllık performans sonuçları değerlendirilerek, Maliye Bakanlığı'nca belirlenecek belli bir performans ödeneğinden ödeme yapılacak. Bu ödemenin yıl sonunda yapılması planlanırken, performans değerlendirme kriterleri muallakta.
Bu değişiklik, Sağlıkta Dönüşüm Programı ile sağlık iş koluna dayatılan ve emekliliğe yansımayan ücretlendirme biçimi olan performans sisteminin tüm kamu emekçilerine dayatılması olarak okunabilir. Bunun yanında, emekçiler arasında rekabet ve hizmet kalitesinde bozulma gibi yıkıcı sonuçları olan performans sisteminin eğitim gibi kamu hizmetlerine vereceği uzun vadeli hasarlar göz ardı ediliyor.
3. Performans, özlük hakları ve terfide belirleyen olacak
Özlük hakları ve terfiinin, kriterleri belirli olmayan performansa göre planlanması adam kayırmanın, kadrolaşmanın, haksızlıkların iyice önünü açacak. Özel sektörün örnek alındığı bu değişiklik ile, objektif kriterlerden uzak bir değerlendirme sonucu “işini iyi yapmayan” kamu emekçisinin işine son verilebilecek. Bu değişiklik de iş güvencesi açısından ciddi tehditler barındırıyor.
4. Ek ödemeler büyük oranda kaldırılıyor
Kamuda sayısı 50’ye yakın olan ek ödeme biçimlerinin azaltılarak bu sayının 10’a düşürülmesi hedefleniyor. Bu değişiklik ile hangi ödeme kalemlerinin kaldırılacağı henüz belirsiz. Emekçilerin yıllarca süren mücadelelerinin sonucu olan kazanımlarının ellerinden alınması bakımından kaygı verici bir hedef olarak yorumlanabilir.
5. 'Terör örgütlerine destek verme' gerekçesiyle kamu emekçileri kolaylıkla işten atılabilecek
Kamu emekçilerinin belirsiz kriterlere göre işten atılmalarının önünü açan bu değişiklik, sendikaların en çok tepki duydukları madde. Mevcut yasal düzenlemeler (ör. Terörle Mücadele Kanunu) zaten ilgili durumlarda kamu emekçilerinin kamu görevlerinden atılması için yeterli iken, tanımsız bırakılan “terör” suçlaması ile pek çok kamu emekçisinin disiplin soruşturması yeterli bulunarak işine son verilebilecek. Kamu emekçilerinin sendikal örgütlenmeleri açısından da son derece tehditkar bulunan bu değişiklik ile, yandaş olmayan kamu emekçilerinin tasfiyesine ve kadrolaşmaya gidileceği açık görünüyor.
6. Özel emek gruplarında esnek istihdamın önü açılıyor
Bu değişiklik maddesi, hamileler, engelliler ve Bakanlar Kurulu'nca belirlenecek iş ve hizmetlerdeki kamu emekçilerinin, kurum amirinin izni ile esnek çalışabilmelerinin önünü açıyor. Çocuğu olan emekçilerin istemeleri halinde çocukları 1 yaşına gelene dek esnek çalışabilmelerinin önünü açan bu değişiklik, kamuda esnek istihdam politikalarının meşrulaştırılmasının ilk ayak sesleri olarak yorumlanabilir.