Yazar: Laura Hood

Çeviren: Hicriye Alptekin

Amerika Birleşik Devletleri Temsilciler Meclisinden Jim Banks (İndiana eyaletinin vekili) 24 haziran 2021'de Cumhuriyeçilere bir bildiri gönderdi: "Cumhuriyetçiler olarak eleştirel ırk teorisinin öğrettiği ırksal özcülüğü reddediyoruz... kurumlarımız ırkçı ve en baştan yok edilmeleri gerekiyor."

Eleştirel ırk teorisinin gelişimde merkezi bir rol oynayan hukuk profesörü Kimberle Crenshaw bir süre önce bir röportajında bu teoriyle ilgili şunları söyledi, "Eleştirel ırk teorisi sadece bu ülkedeki olup bitenlere ve bunların nasıl farklı sonuçlar yarattığına bakar. (...) Bu teori (...); eleştirel ırk teorisine karşı duranlardan çok daha vatansever çünkü, ... bizler eşitlik sözlerine inanıyoruz. Eşitsizlikle yüzleşmedikçe ve bu konuda dürüstçe konuşmadığımız sürece başaramayız."

Meclis üyesi Banks'in açıklaması bariz bir biçimde yanlış ve eleştirel ırk teorisine karşı olduklarını açıkça ilan eden kişlere özgü. Creasha'un tanımlaması doğru olsa da ana niteliliklerini detaylandırmıyor. Peki, eleştirel ırk teorisi nedir ve onu meydana getiren şey nedir?

Eleştirel ırk teorisinin Derrick Bell ve Crenshaw gibi hukuk bilimcileri tarafından geliştirilmesi, büyük ölçüde iç savaşın sona ermesinden 1865'te sivil haklar döneminin sonuna kadar —1968— Afrikalı Amerikalıların karşılaştığı ağır yasal sürecine ve gerilemesine bir cevaptı. Eleştirel ırk teorisini anlayabilmek için ilk olarak Afrika Amerika adalet hukukunu öğrenmeniz gerekli.

TARİHÇESİ

304 yıllık kölelikten sonra, eski köleler 1868'de 14. değişikliğin yürürlüğe girmesiyle yasaya göre eşit korunma hakkı kazandılar. 1870'teki 15. değişiklik, ırk veya “önceki kölelik durumuna" bakılmaksızın erkekler için oy haklarını kesinleştirdi.

1866 ve 1877 yılları arasında —tarihçilerin “Köklü Yeniden Yapılanma” dediği dönemde— Afrikalı Amerikalılar iş yapmaya başladı, yerel yönetim ve kolluk kuvvetlerine dahil oldu ve Kongre'ye seçildi.

Bu erken ilerleme, daha sonra, oy haklarını, mülkiyet haklarını ve çalışma tazminatını sınırlayan, “Kara Kodlar” olarak adlandırılan Güney Amerika'daki eyalet yasaları tarafından azaltıldı. Bu yasalar işsiz olmayı ya da istihdamın belgelenmemiş olmasını yasa dışı kıldı ve mahkumları devlet adına ücretsiz çalışmaya tabi tutulabilir duruma getirdi.  Bu yasal gerilemeler, "Jim Crow" yasalarının ülke çapında yayılmasıyla daha da kötüleşti ve yaşamın hemen hemen her alanında ayrımcılığa sebebiyet verdi.

Sivil haklar için verilen kitlesel mücadeleler İç Savaş sonrası Amerika'da sürekliydi. Bazı tarihçiler, 1933'te başlayan New Deal döneminden günümüze kadar olan süreci “En Uzun Sivil Haklar Hareketi" olarak adlandırıyorlar.

Okul ayrımcılığının anayasaya aykırı olduğu tespit edilen 1954'teki Brown v. Eğitim Kurulu'ndan, konut ayrımcılığını yasaklayan 1968 adil konut Yasası'na kadar uzanan dönem oldukça verimliydi.

Sivil haklar hareketi, sivil hakları ilerletmek için sivil itaatsizlik, şiddet içermeyen protesto, halk örgütlenmesi ve yasalara karşı mücadele gibi uygulamaları kullandı. ABD'nin Soğuk Savaş sırasında yurt dışındaki imajını iyileştirme ihtiyacı bu gelişmelere önemli ölçüde yardımcı oldu. Bu hareket, açık yasal ayrımcılığı ve ayrımcılığı yasaklamayı başardı, iş ve konutlara eşit erişimi teşvik etti ve oy haklarının Federal korunmasını genişletti.

Bununla birlikte, yasal ilerlemeler üreten hareketin, Siyahiler ve Beyazlar arasındaki artan ırksal zenginlik farkı üzerinde hiçbir etkisi olmadı, okul ve konut ayrımı devam etti.

Resim 1 Siyahiler ve Beyazlar arasındaki zenginlik farkı devam ediyor. Carde Cornish oğluyla Baltimore’daki çürümüş evlerin önünden geçerken. “Irk sorunumuz doğruca Beyaz bireylere değil bizi aşağıya iten ve Siyahi bireyli diğer herkesten daha aşğılarda tutan bu sisteme yöneliktir” dedi. AP Photo/Matt Rourke

ELEŞTİREL IRK TEORİSİ NEDİR

Eleştirel ırk teorisi, Amerika'daki ırkçılığın yasal kodlamasını gösteren bir entelektüel araştırma alanıdır.

Eleştirel ırk teorisi bilindiği üzere ırkçılığın bireylerle etkileşimde nasıl ortaya çıktığından ziyade ırkçılığın nasıl olduğu ile daha fazla ilgilidir. Hukuk ve ABD tarihinin incelenmesi yoluyla, ırksal baskının ABD'nin yasal dokusunu nasıl şekillendirdiğini ortaya çıkarmaya çalışır.

Çoğu eleştirel ırk teorisyeni tarafından yaygın olarak kabul edilen birkaç görüş vardır.

Birincisi, ırk temelde ya da esasen bir biyoloji meselesi değil, sosyal bir yapıdır.  Irk olarak düşündüğümüz şeyin oluşumunda fiziksel özellikler ve coğrafi köken rol oynasa da, toplumlar genellikle ırk olarak düşündüğümüzün geri kalanını oluşturuyorlar. Örneğin, 19. ve 20. yüzyılın başlarındaki bilim insanları ve politikacılar sıkça renkli insanları zekalarıyla veya ahlaki açıdan aşağılık olmalarıyla tanımladılar ve bu yanlış açıklamaları baskı ve ayrımcılığı haklı çıkarmak için kullandılar.

https://youtu.be/n4TAQF6ocLU

İkincisi, bu ırksal görüşler ülkenin temel belgelerine ve hukuk sistemine geçirilmiştir. Bunun kanıtı için, Anayasadaki "Beşte-üç Uzlaşma" dan başka bir yere bakmayın, bunun sonucu olarak oy kullanma hakkını reddeden köleler, yine de köle tutan devletlerin Kongre temsilini artırmak için nüfusun bir parçası olarak ele alındı.

Üçüncüsü, ırkçılığın hukuk sistemimizde ve kurumlarımızdaki yaygınlığı göz önüne alındığında, ırkçılık anormal değil yaşamın normal bir parçasıdır.

Dördüncüsü, ırk ve cinsiyet gibi birçok unsur, yasal koruma altındaki tekil kategorilerden birine veya ötekine verilen haklardan yoksun bir birleşik ayrımcılığa sebebiyet verebilir. Örneğin, Crenshaw siyahi kadınların bir kategori olarak yasal koruma eksikliği olduğunu şiddetle savundu. Mahkemeler, Siyahi kadınlara Siyahi ya da kadın olarak davrandılar. İki ayrımcılığa da aynı davalarda maruz kalmamış olsalar da her iki ayrımcılığı yaşamış olmaları muhtemel, çünkü onlar hem kadın hem de Siyahi.

Bu görüşler, ırkçılığın eğitim, sağlık ve tarih gibi alanlardaki rolünü araştıran çeşitli alanlardaki bilim insanları tarafından paylaşılmaktadır.

Son olarak, eleştirel ırk teorisyenleri sadece ırkçılık yasasını ve sistemlerini incelemekle değil, aynı zamanda onları daha iyi bir şekilde değiştirmekle de ilgileniyorlar.

ELEŞTİREL IRK TEORİSİ NE DEĞİLDİR

https://youtu.be/GRrzhnrqQNY

"Eleştirel ırk teorisi", ırkla ilgili çok çeşitli öğretim uygulamalarını yasaklamaya çalışan yasa koyucular arasında her şey için kullanılan bir ifade haline geldi. Arizona, Arkansas, Idaho, Missouri, Kuzey Carolina, Oklahoma, Güney Carolina, Teksas ve Batı Virginia'daki Eyalet yasa koyucuları “eleştirel rk teorisi” olarak gördükleri şeyleri okullarda yasakladılar.

Ancak eğitimde yasaklanan ve birçok medya kuruluşunun ve yasa koyucunun “eleştirel ırk teorisi” dediği şey bundan çok uzak. İşte Oklahoma ve Tennessee'deki aynı mevzuattan dolayı bu kavramların öğretilmesini yasaklamayı öneren bölümleri. Bir ırk ve ırkçılık filozofu olarak, eleştirel ırk teorisinin aşağıdakileri iddia etmediğini güvenle söyleyebilirim:

(1) Bir ırk veya cinsiyet başka bir ırktan veya cinsiyetten doğuştan üstündür;

(2) Bir birey, doğuştan cinsiyeti veya ırkından dolayı bilinçli veya bilinçsiz üstündür, ırkçıdır, cinsiyetçidir ve baskıcıdır;

(3) Bir birey, ırkı veya cinsiyeti yüzünden ayrımcılığa uğramalı ve olumsuz muamele görmelidir;

(4) Bir bireyin ahlaki kişiliğini bireyin ırkı ve cinsiyeti belirler;

(5) Bir birey, ırkı ve cinsiyeti gereği kendisiyle aynı ırktan ve cinsiyetten olan diğer bireylerin geçmişte yapmış oldukları eylemlerden sorumludur;

(6) Bir biyer, ırkı ve cinsiyetinden dolayı rahatsız, suçluluk, keder ve ya başka bir psikolojik sıkıntı çekmelidir.

Bu tasarıların çoğu, Amerikalıların bir meritokraside¹ yaşamadıklarını, ABD yasalarının temel unsurlarının ırkçı olduğunu ve ırkçılığın Amerika'nın kaçmadığı ebedi bir mücadele olduğunu öne süren eğitim maddelerinin sunumunu sınırlamaktır.

Amerikalılar, tarihlerini zorlukların üstesinden geldiğimiz, İngiliz baskıcılarını yendiğimiz ve herkesin fırsatlara eşit erişime sahip olduğu bir ülke yarattığımız muzaffer bir mercekle görmeye alışkınlar.

Açıkçası bunun tamamamı doğru değil.

Eleştirel ırk teorisi, ırksal sorunları ortaya çıkarmadığımız sürece yok olmayacaklarını kabul ederek ABD tarihini ve yasal kurumlarını incelemek için yöntemler sunuyor.