Rojava’nın Rımelan kasabasında Rojava ve Kuzey Suriye Kurucu Meclisi, Suriye’nin kuzeyinde federasyon ilanında anlaşmaya vardı. İki gün boyunca süren toplantıda, Kuzey Suriye Birleşik Demokratik Sistemi metninin kabul edildiği bildirildi. Yapılan oylamada, Kürtlerin kontrolündeki üç kantonun da federalizme onay verdiği kaydedildi.
Federasyonun, eş başkanlarından biri Arap diğeri ise Kürt oldu. 200 delegenin katılımıyla yapılan toplantıda Afrin, Şahba, Kobani, Tel Abyad ve Cizire Kantonu’ndaki Asuri, Ermeni, Süryani, Türkmen, Arap, Kürt, Ezidi ve Alevi toplumu temsilcileri yer aldı.
Kararın duyurulmasının ardından ABD Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Mark Toner, "Suriye'de özerk ya da yarı özerk herhangi bir bölgeyi tanımayacağız" demişti. Türk bir yetkili ise “Suriye’de belli bir kesim etnik kökene bağlı olarak tek taraflı olarak adımlar atamaz” açıklamasında bulunmuştu.
Suriye Devleti de karara tepkisini “tanımıyoruz'' şeklinde verdi.
Gazeteci yazar Hüsnü Mahalli, Suriyeli Kürtlerin federasyon ilan etme kararını İleri'ye değerlendirdi.
PYD'nin '6 ay içinde federal yapıyı ilan ederim' açıklamasının teknik olarak mümkün olmadığını belirten Hüsnü Mahalli, Cenevre görüşmelerine çağırılmayan PYD'nin, devre dışı ve tek başına kalınca bu inisiyatifi kullandığını ve görüşmeleri etkileyebilmek adına blöf niteliği taşıyan böyle bir adım attığını kaydederek, “Federal yapı 6 ay sonra da olsa ilan edilemez'' dedi.
Mahalli'nin değerlendirmesi şöyle:
Kürtlerin bu adımı atmasını nasıl yorumluyorsunuz? Federasyon ilanının amacı tam olarak nedir?
Cenevre'de yapılan son 3 aydaki toplantılara PYD çağrılmadı. PYD'nin çağrılmamasının birinci nedeni Türkiye'nin sert bir şekilde itiraz etmesi. Rusya istedi, Amerika istedi, Suriye Devleti de itiraz etmedi. Bir tek Türkiye'nin desteklediği muhalifler istemedi. Dolayısıyla PYD çağrılmadı; yani Birleşmiş Milletler (BM) temsilcisi Staffan De Mistura kendi başına dayanarak çağırmadı. PYD devre dışı ve tek başına kalınca bu inisiyatifi kullandı. Büyük olasılıkla hem uluslararası güçleri hem de muhalifleri zorlamak için böyle bir şeye kalkıştı.
"RUSYA KÜRTLERE BU KONUDA KARŞI DEĞİL''
Rusya'nın pozisyonu nedir bu durumda?
Rusya daha önce de 'PYD'nin ya da Kürtlerin ya da başkalarının Suriye'de isteyeceği herhangi bir formül bizi ilgilendirmez, bunun kararını Suriye halkı verir buna federatif yapı dahil' açıklamasında bulunmuştu. Dolayısıyla Rusya Kürtlere bu anlamda karşı değil. Amerikalılar Kobani ve Tel Abyad bölgesinde, onların tanımıyla söylersek, PKK'nın Suriye kolu PYD ile ilişki içerisindeyken onlara silah verirken, Rusya Afrin bölgesindeki YPG güçlerine yardım ediyor, silah veriyor. Suriye Devleti de dolaylı dolaysız olarak her iki tarafa da silah veriyordu yani hem doğudaki YPG'ye hem de Afrin Bölgesinde Nusra ile çatıştıkları zaman. Türkiye'nin Afrin ve Azaz bölgesini bombaladığı günlere dönerek söylüyorum bunu; doğuda da aynı şey geçerli çünkü PYD'nin '6 ay içinde federal yapıyı ilan ederim' ya da 'özerklik ilan ederim' dediği bölgede de zaten Suriye Devleti var şuanda.Yani burada bir sorun var. Eğer PYD federasyona kalkışırsa ( ki henüz kalkışmadı zaten açıklamada da 6 ay sonra gibi bir şey söyleniyor.) Kamışlı'da Suriye Devleti var Haseke'de de öyle. Yani Haseke'de de Suriye Ordusu var, askeri havaalanı var. Dolayısıyla PYD'nin açıkladığı ilan 6 ay sonraya hazırlık yapmak için kurulan bir kurul. Kanton olarak da konuşursak Afrin ve Kobani Kantonları birbirine yakın. Ancak Afrin diğer iki kantona da çok uzak yani coğrafi olarak aralarında bir bağlantı yok bu nasıl olacak? İkinci olarak PYD'nin Kobani ve Cizire Kantonlarında Kürt nüfus yüzde 50 bile değil yani nüfus olarak da bir sıkıntı var orada. Yani Kuzey Irak'taki Kürt federal bölgesi gibi değil orada Kürt nüfusu yüzde 95. Ancak Suriye Kürdistan'ında öyle bir nüfus yok. Kürtlerin büyük bir bölümü Şam'da. Suriye'de 3 milyon Kürt olduğu söyleniyor. Bunun büyük olasılıkla 500 bini Şam'da, Afrin'de ağırlıklı olarak Kürt ancak doğusu öyle değil. Dolayısıyla teknik bir sorun var ortada. Kültürel anlamıyla bakacak olursak Suriye Devleti'nin de onlara bir çok hak vereceğini tahmin ediyorum. Kendi dillerini kullanma, kendi TV ve radyolarını kurma gibi kültürel bir çok hak verileceğini tahmin ediyorum. Ancak format ne bilinmiyor çünkü Suriye ne olacak onu kimse bilmiyor. Barış görüşmeleri ve ateşkes devam diyor, IŞİD var Nusra var, onlar ne olacak falan gibi soruların yanıtı bulunmadan Suriye Devletinin kendi Kürtleriyle nasıl bir süreç işleteceği o zaman tartışılabilir. Bu Suriye sınırları açısından söylüyorum. Kaldı ki Suriye'deki Kürt süreci Türkiye'ye bağlı çünkü PYD sonuçta PKK'nın Suriye kolu ve PKK Türkiye'de savaşıyor. ABD'nin ve batının tavrı var, bir sürü sıkıntı var.
''PYD BLÖF YAPIYOR''
Şam tanımıyoruz dedi. Bu bir savaş ilanı olabilir mi?
Suriye PYD'nin görüşmelere katılmasını istedi. Katılmamasının suçlusu Suriye Devleti değil. Federal yapı ilanını hiçbir devlet kabul etmez. Dolayısıyla Suriye Devletinin de kabul etmemesi normal. Dediğim gibi zaten bu ilanın teknik olarak bir anlamı yok. o zaman şu demektir bu; 6 ay sonra PYD 'ben özerklik ilan ettim' derse o zaman Suriye Devleti ile savaşa girmesi gerekiyor çünkü o bölgelerde Suriye Ordusu var. Eğer PYD tavrında ısrarcı olursa ve o zamana kadar Suriye muhaliflerle anlaşırsa, Suriye'de zaten şuan ateşkes uygulanıyor. Diyelim ki Esad ile muhalifler anlaştı o zaman PYD de bu sürece katılmak zorunda kalır. Federal yapı 6 ay sonra da olsa ilan edilemez. ABD de zaten bunu kabul etmeyiz diyor.Teknik olarak da zaten mümkün değil ve üçüncü olarak PYD de yüzde yüz buna niyetli gözükmüyor. PYD (yüzde yüz olmasa da) Cenevre görüşmelerini etkileyebilmek için bir bakıma blöf yapıyor.
"PYD, ÖNÜMÜZDEKİ AY CENEVRE GÖRÜŞMELERİNE ÇAĞIRILABİLİR''
Cenevre'nin tavrı bundan etkilenir mi?
Eğer ki Cenevre görüşmeleri ciddi olarak devam ederse, çünkü şuan kesin görüşmelere başlanmadı. Şu an bir nabız yoklaması var. Bu süreç doğru giderse büyük olasılıkla PYD'nin önümüzdeki ay görüşmelere davet edileceğini düşünüyorum.