Çiğdem Gelegen

17 Mart Perşembe günü İngiliz feribot işletmesi P&O hiçbir ön bildirim vermeksizin 800 çalışanını işten çıkardı. P&O İngiltere ve Avrupa arasında önemli bir deniz bağlantısı olan Dover (İngiltere) – Calais (Fransa), Hull (İngiltere) – Rotterdam (Hollanda), Liverpool (İngiltere) – Dublin (İrlanda) hatlarında yolcu taşıyan arabalı feribot işletmelerinden bir tanesi. 800 işçinin bir anda, herhangi bir ön uyarı verilmeksizin işten çıkarılmasının adaletsizliĝi bir yana bu sürecin işletme tarafından ele alınma şekli duruma iyice bir düzeysizlik kazandırdı. Şöyle ki feribotlar deniz üzerinde seferlerini yaparken firmanın sözcüsü video mesajıyla çalışanlara seslenerek işletmenin son birkaç yıldır ekonomik olarak zor bir dönemden geçtiğini, her yıl işletmenin yaklaşık 100 milyon sterlin kaybettiğini ve bu nedenle feribotun bundan sonra sadece üçüncü parti firmadan tedarik edilecek sözleşmeli feribot çalışanı ile seferlerine devam edeceğini, bu nedenle daimi çalışanın işine an itibarıyla son verildiğini ve son çalışma günlerinin 17 Mart Perşembe günü olduğunu bildirdi. Taşımacılık Sendikası (RMT) görevlileri daimi çalışanlara feribotu terk etmemelerini ve içeride kalarak verilen bu karara karşı çıkmalarını iletti. Buna istinaden işletmenin kiraladığı güvenlik görevlileri feribottan çıkmayan daimi çalışanı zorla çıkarmak üzere limanda bekletildi. İşin bir diğer garip yanı da daimi çalışan bir şekilde feribottan çıkarken ya da zorla çıkartılırken sözleşmeli çalışanın aynı anda feribota alınması oldu. 

P&O feribotu Dubai kökenli olup Ulusal Varlık Fonu’na ait DP World firması tarafından işletiliyor. DP World’un yöneticisi ise Dubai’nin ileri gelen iş adamlarından biri olan Sultan Ahmed Bin Sulayem. DP World aynı zamanda Birleşik Kırallık'ta tartışmalı serbest limanlardan biri olan ve Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakanı Rishi Sunak’ın şiddetle desteklediği, geçen sene Muhafazakar Hükümet tarafından inşa edilen ‘’London Gateway’’ serbest limanının sahibi. İçinde bulundukları bölgede ekonomik hareketliliği artırmak amacıyla vergi gibi gümrük kurallarının gündemde olmadığı Serbest Limanlar İngiltere’de ilk olarak 1984 yılında kurulmuş fakat daha sonra 2012 yılında devre dışı bırakılmıştır. 2019 yılı seçimlerinde Boris Johnson Muhafazakar Hükümeti'nin birincil seçim vaatlerinden olan zengin ve fakir yerleşim bölgeleri arasındaki farkı kapatmak amacıyla Serbest Limanlar yeniden gündeme gelmiş ve Mart 2021 bütçesinde sekiz adet Serbest Liman'ın kullanıma açıldığı ilan edilmiştir. P&O feribotu işletmesi ile Rishi Sunak arasındaki bağlantının kuşku verici yanı bugün çıkan bir haberle daha da güçlendi. Bu haberde hükümetin 800 P&O çalışanının aynı anda işten çıkarılacağını bir gün öncesinden bildiği, buna karşın ticari duyarlılıkla ilgili birtakım kaygılardan dolayı bu bilginin ufak bir grup içinde sınırlı tutulduğu yazılmıştır. Bu durum söz konusu işten çıkarmanın arkasında Muhafazakar Parti'nin olup olmadığı sorusunu doğal olarak gündeme getiriyor. Bir diğer soru da tamamıyla kontrolsüz bir ekonomik uygulamanın sonucu olan bu işten çıkarmanın Brexit ile bir bağlantısının olup olmadığı. Birleşik Krallık, AB’nin üyesi iken ülkenin en yüksek düzeyde temyiz mahkemesi benzer bir işten çıkarma konusu ile ilgili olarak AB kanununun nasıl yorumlanabileceği konusunda Avrupa Adalet Divanı'ndan görüş alabilirdi. Ancak Brexit sonrası böylesi bir görüş alma durumu söz konusu olamaz, bu da hükümetin işine gelir keza 800 kişinin bir anda hiç bir ön uyarı verilmeksizin işten çıkarılması örneğinde gördüğümüz gibi işverenin herhangi bir kuruma ya da bireye verilen karar ile ilgili bir açıklama yapma zorunluluğu ortadan kalkmıştır. Şimdi önemli olan İşçi Partisi ve sendikaların bu soruna önümüzdeki günlerde nasıl yaklaşacağıdır. Sendikalar tarafından P&O işletmesine karşı başlatılacak herhangi bir yasal girişim ile Brexit sonrası çalışanların hakları için yapılan mücadele ilk defa test edilecektir.

Bu yazı aşağıda yer alan bağlantı adreslerindeki özgün yazılardan derlenerek hazırlanmıştır. 

https://www.theguardian.com/uk-news/2022/mar/17/po-ferries-halts-sailings-before-major-announcement

https://www.theguardian.com/business/2022/mar/18/po-ferries-sackings-brexit-uk-eu-employment-law