Hande Arpat - İleri Görüş

Tarihi milattan önce 100’lü yıllara uzanan İpek Yolu günümüzde ticaretin karanlık halleriyle anılır oldu. Irak ve Suriye’de hâkimiyet sağlayan cihatçı terör örgütü IŞİD, bölgede pek çok uluslararası örgüt ve öznenin bir parçası olageldiği kaçak ticaret yollarına ve kalemlerine de hakimiyetini kurdu. Kaçak yollardan yürütülen petrol, organ, tarihi eser ve uyuşturucu ticareti de artık IŞİD’den soruluyor. Görünen o ki, Türkiye de bu ticaretin en sadık ortaklarından.

Türkiye’nin Rusya’ya ait uçağı düşürmesinin hemen ardından Putin’in G20 zirvesinde IŞİD’in güçlenmesinin arkasında Türkiye’nin olduğunu işaret eden konuşmasıyla birlikte, Türkiye ve IŞİD arasındaki ticari ilişkilere ilişkin uluslararası istihbarat birikimi dünya kamuoyuna açılıverdi. Buna göre, IŞİD petrolünün en ciddi müşterisi Türkiye ve örgütün yasadışı ticaret ve temel ihtiyaçları için gerekli nakliyatın ana sağlayıcısı idi.

I. PETROL TİCARETİ

Uluslararası basında yer alan makalelere göre, IŞİD petrolü Irak Kürdistanı’nda bulunan Zaho kentinden Mersin, Adana/Ceyhan ve Hatay/Dörtyol’a nakledilerek Türkiye’ye satılıyordu. Türkiye’ye petrol naklinin ana arterleri bu yollar olmakla birlikte, Cerablus ve Kilis arasındaki yaklaşık 100 km’lik sınır hattının kontrolünü elinde tutan IŞİD, bu sınır hattından da kaçak petrol girişi yapabiliyordu. Hatta bu kontrol bölgesi örgütün yalnızca petrol alışverişi için değil, ayrıca silah, para, tarihi eser ve gıda gibi ihtiyaçlarının da alışveriş yolağı idi.

IŞİD’in günde 50 bin varil petrol ürettiği tahmin edilirken, yalnızca 2015 yılı boyunca 500 milyon Amerikan Doları’nın bu yasadışı petrol ticareti sayesinde örgütün kasasına girdiği hesaplanıyor. Türkiye-Suriye sınırından her gün 600 tır geçiş yaparken, IŞİD’in, Türkiye pazarında normal fiyatların yüzde 50 ederinde sattığı petrol sayesinde en çok geliri 2014 yılında elde ettiği, bu tutarın da yaklaşık 800 milyon Amerikan Doları olduğu hesaplanıyor.

Başta ABD menşeli petrol şirketleri olmak üzere, dünya petrol piyasasında “rahatsızlık” yaratan bu duruma müdahale edilmemesi ise ABD’nin IŞİD’in elindeki petrol rafinerilerinin etrafında yaşayan ve hatta bu rafinerilerde çalışan sivillere zarar vermemek istemesi olarak lanse edildiyse de, 16 Kasım 2015’te bu durum değişti. 16 Kasım’da ABD savaş uçakları IŞİD’in elindeki petrol rafinerilerini hedef aldı ve örgütün 116 petrol tankerini havaya uçurdu; sivillerin güvenliği için duyulan kaygı buraya kadardı...

II. ORGAN TİCARETİ

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin Şubat 2015’teki toplantısına Irak Elçisi Muhammed Ali El-Hakim’in iddiaları damga vurmuştu. El-Hakim’in iddialarına göre, IŞİD’in öldürdüğü insanların cesetlerinde cerrahi kesi izleri bulunuyordu ve cesetlerde kimi organlar eksikti. El-Hakim ayrıca, IŞİD’in Musul’da öldürdüğü on iki doktorun öldürülme nedenlerinin araştırılması gerektiğini, bu doktorların cesetlerden organ çıkarmayı reddettikleri için IŞİD tarafından öldürüldüğünü söylüyordu.

Kısa süre içinde dünya kamuoyunda geniş yankı uyandıran bu açıklamanın ardından, IŞİD’in elde ettiği organların Suudi Arabistan veya Türkiye üzerinden uluslararası kaçak organ kara borsasına girdiği ve bu ticaretin örgüte yıllık en az 2 milyon Amerikan Doları gelir sağladığına ilişkin haberler uluslararası basında yerini aldı.

III. TARİHİ ESER KAÇAKÇILIĞI

IŞİD’in Suriye’de bulunan Palmira antik kentini havaya uçurmasını takiben, örgütün zaman zaman gündeme gelen tarihi eser kaçakçılığının boyutları yeniden tartışıldı. IŞİD 2012 yılından beri profesyonel olarak çalıştırdığı arkeologlar ile bölgede tarihi eser bulma, çalma ve satma işini tekeline almış durumda.

IŞİD’in yağmaladığı ve özellikle Şam’daki müzelerden çaldığı tarihi eserlerin Türkiye ve Beyrut üzerinden dünya piyasasına girdiği biliniyor. Buna göre, Türkiye’ye getirilen eserlerin fotoğrafları Türkiyeli aracılar tarafından Avrupalı alıcılara iletiliyor. Avrupa’da İsviçre, Almanya ve Londra tarihi eser alıcılarının en yoğun olduğu yerler. Akabinde, Skype, WhatsApp veya KiK üzerinden yapılan görüşmelerde pazarlık “olumlu” sonuçlanırsa, eserler Avrupa’ya naklediliyor. Bunun yanında, IŞİD’in Suriye’den kaçırdığı eserlerin Interpol’ün yakın takibinde olduğu da biliniyor. UNESCO da 1990 yılından beri Irak’tan ve 2011’den beri Suriye’den kaçırılan eserlerin ticaretine yasak koymuş olsa da, bu ticareti denetlemek neredeyse mümkün değil.

Palmira havaya uçurulmadan önce kentteki kıymetli eserler toplanmış, kimi parçalar 2013’te Lübnan’da ele geçirilmişti. Örgütün Suriye’de yağmaladığı antik yerleşkelerden elde ettiği ve milattan öncesine tarihlenen paraların eBay gibi internet alışveriş siteleri üzerinden satışı dahi gerçekleşti. IŞİD’in sattığı tarihi eserlerin arasında parça başı fiyatı bir milyon Amerikan Doları’nı bulan çok değerli eserler mevcut.

IV. UYUŞTURUCU TİCARETİ

ABD öncülüğündeki koalisyon güçlerinin (sözde de olsa) tehdidi ve Rusya’nın Suriye’deki IŞİD hedeflerini vurmaya başlaması ile birlikte IŞİD’in petrol ticaretinde belirgin gerileme olduğu, Türkiye’nin de Rusya ile yaşanan kriz nedeniyle eskisi kadar alım yapamadığı basına sızdı. Buna göre, örgüt şimdiden maddi sıkıntıya düşmüş, militanlarının ödemelerinde azaltmaya gitmiş ve yeni mali kaynaklar aramakta. Bunun için bulunan ilk çözüm, dünya uyuşturucu piyasasını elinde tutan Afganistan ve bu ticaretin önemli ayaklarından biri olan Libya’da büyümek ve bu ticareti hakimiyetine almaktı.

2014 yılında tüm dünya piyasasındaki morfinin yüzde 85’i ve eroinin yüzde 77’si Afganistan tarafından sağlanırken, bu ticaretin yıllık kârı yaklaşık 70 milyar Amerikan Doları. Dünyanın en büyük uyuşturucu kartellerinden birinin lideri Meksikalı El Chapo’nun “Adamlarım IŞİD farelerini yok edecek” şeklindeki tehdidinin de öylesine bir tehdit olmadığı açıkça ortada...

Kaynaklar

1) This is How Turkish Oil Trade with Daesh Works http://sputniknews.com/middleeast/20151204/1031228456/turkey-illegal-oil-business-isis-zakho.html

2) Taxation and Extortion Rival Oil Trade as Main Income Sources for Daesh http://sputniknews.com/middleeast/20151215/1031758081/taxation-oil-daesh-revenue.html

3) How Daesh is making Money off the Oil Fields in Syria and Iraq http://sputniknews.com/middleeast/20151209/1031473686/daesh-oil-trade.html

4) The Most Important Question About ISIS That Nobody Is Asking http://www.zerohedge.com/news/2015-11-19/most-important-question-about-isis-nobody-asking

5) IŞİD’in karanlık gelir kaynağı: Organ ticareti, Hande Arpat http://ilerihaber.org/yazarlar/hande-arpat/isid-in-karanlik-gelir-kaynagi-organ-ticareti/867/

6) Looted in Syria – and sold in London: the British antiques shops dealing in artefacts smuggled by ISIS http://www.theguardian.com/world/2015/jul/03/antiquities-looted-by-isis-end-up-in-london-shops

7) The men who smuggle the loot that funds IS http://www.bbc.com/news/magazine-31485439

8) Poppy Fields Forever: Will Daesh Hijack Opium Business in Afghanistan http://sputniknews.com/politics/20151217/1031905559/daesh-isil-hijack-opium-business-afghanistan.html