Kerem Yıldırım

“Uygulamada sosyal-şovenler, proletaryaya düşman bir burjuva politikası izlemektedirler; çünkü bunlar yabancı istilacılara karşı savaş anlamında bir 'anayurdun savunulmasını' değil, 'büyük' devletlerden şunun ya da bunun, sömürgeleri yağma etme ve öteki ulusları ezme ‘hakkını’ savunmaktadırlar.”(1)

“Eğer sosyalizme bağlı kalmak istiyorsak, daha şimdiden, yığınların enternasyonalist eğitimine girişmeliyiz, bu da ezen uluslarda ezilen ulusların ayrılma özgürlüğü üzerinde ısrar etmeden olanaksızdır.”(2)

Lenin’e ait olan yukarıdaki paragraflar birinci paylaşım savaşının ilk iki yılında yazıldı. Lenin kaleme aldığı bu metinlerle açıkça sermaye sınıfının saflarına geçmiş dönekleri hedef alırken, aynı zamanda ulusal sorun meselesinde bocalayan yoldaşlarını da uyarmıştı.

***

Büyük Proleter Kültür Devrimi sırasında, devrimin önderi Mao Zedung tarafından yazılan, ÇKP’nin on altı maddelik meşhur bir genelgesi vardır.  Genelgenin beşinci maddesinde özetle şöyle diyor:

 “Sosyalizm düşmanlarıyla hatalı olan yoldaşları ayrıt etmek gerekir.” (3)

Bizim burada tartışacağımız meselenin muhatapları sosyalizm düşmanları değil, güncel olarak Kürt Özgürlük Hareketi’ne hatalı yaklaştığını düşündüğümüz dostlarımızdır, sözümüz onlaradır, bunu baştan belirtelim. Yazının başında şunu da belirtelim, yazıda daha geniş bir kapsamı tanımladığı için Kürt dinamiğini HDP ile sınırlandırmayacağız, Kürt Özgürlük Hareketi olarak da ifade edeceğiz.

***

2023 seçimlerine giderken bütün hesaplar Kürt dinamiği “görmezden gelinerek” yapılıyor. Gerici bir sermaye diktatörlüğünü temsil eden AKP iktidarı da liberal- burjuva demokrasisi vaadiyle yola çıkan burjuva muhalefeti de siyasal denklemlerini Kürt dinamiğini devre dışı bırakarak kurdular. AKP Kürt dinamiğini ezerek ve yok ederek devre dışı bırakırken, altılı masa diye bilinen burjuva muhalefeti de Kürt dinamiğinden bilinçli bir şekilde uzak durarak ve Kürt dinamiğini ağzına bile almayarak devre dışı bıraktı.

Biz bu yazıda uzun uzun Kürt Özgürlük Hareketi’ni masaya yatırıp, kritik etmeyeceğiz. Biz bugün; iktidarıyla ve muhalefetiyle yok sayılan, binlerce yöneticisi ve kadrosu cezaevinde olan, partisi devlet baskısıyla kapatılmak istenen, il ve ilçe örgütleri faşistlerce basılıp kurşunlar sıkılan bir harekete sosyalistlerin güncel olarak nasıl tutum alması gerektiğini konuşacağız.

“Sosyalistlerin asli görevi ulusal sorunu konuşmak mıdır?” diye sorulabilir. Evet, tek asli görevi olmasa da asli görevlerinin başında ulusal sorunun çözümü gelmektedir. Eğri oturup doğru konuşmak gerekir, sosyalistlerin kitle bağlarının zayıf olduğu, Kürt Özgürlük Hareketi’nin ise kitleselliğini koruduğu ve bundan ötürü de toplumsal muhalefetin en kitlesel kesimlerini temsil ettiği bir siyasal ortamda yaşıyoruz.

Sosyalistlerin kitle bağlarının zayıflığı ve iktidar perspektifinden uzak olmaları elbette en güncel problemlerdir. Ama bu problemler aylar içerisinde çözülebilecek problemler değildir. Ayrıca bu problemler salt öznel çabalarla çözülebilecek ve ulusal çelişkiler üzerinden değerlendirilecek meseleler de değildir. Bu problemlerin çözümü; nesnel zemine ve uluslar arası devrimci koşullara da bağlıdır. Bize, sosyalistlere ait olan bu problemleri tartışıyoruz, tartışmayı da bir çıkış yolu bulana dek sürdüreceğiz, bu problemlere yanıt vermek bizim varlık nedenimizdir ama şimdi asıl konumuza dönelim.

***

Kürt dinamiği ulusal bir hareket olması gereği burjuva karakterlidir, sınıfsal dayanakları ve motivasyonu gereği uzlaşmacı siyasal refleksleri vardır.

Emperyalistlerle; başta Türk devleti olmak üzere bütün bölge devletleriyle ve hatta spesifik olarak Türk burjuva siyaseti içerisinde İslamcılıkla ilişkilerinde dahi bu uzlaşmacılık gözlemlenebilir. Bu nitelikleri Kürt dinamiğini gericileştiren ögelerdir.

Ama aynı zamanda bu hareket Türk sermaye devletinin resmi ideolojisi olan “Türkleştirme” ideolojisinin dışındadır, aykırıdır, Kürt dinamiği varlık nedeni gereği bununla uzlaşamaz.

Kürt ulusunun, ulusal ve demokratik haklarını savunma düşüncesi ve eylemi Kürt Özgürlük Hareketi’nin Türk devletinin resmi ideolojisinden ve hâliyle de Türk burjuva siyasal denkleminden doğal olarak kopmasına yol açıyor. Kürt direnişi bu çelişki içinde büyüdü ve gelişti. İşte bu nitelikler de Kürt Özgürlük Hareketi’ni ilericileştiriyor.

Bunların yanı sıra, Kürt Özgürlük Hareketi yalnızca Türkiye’de değil, bölgedeki en seküler-laik Kürt örgütlenmesidir. Ayrıca, yine bölge çapında sosyalistlerin iletişim kurabileceği, birlikte mücadele edeceği ve yüzü sola dönük tek Kürt örgütlenmesidir.

Kısacası Kürt dinamiği, ideolojik-siyasal açıdan çift karakterlidir ve hem tarihsel olarak hem de güncel olarak bu gerçeklik çerçevesinde değerlendirilmelidir.

***

Sosyalistlerin siyasal mücadele içerisinde HDP’nin neresinde durduğu ve mesafesi önemli bir tartışma başlığıdır. İçinde ya da dışında durmak her örgütün kendi tercihidir. Bize göre, hem teknik/örgütsel hem de ideolojik-siyasal olarak sosyalistler kendini ayrı bir zeminde var etmelidir. Aksi hiçleşmedir, varlığını anlamsız kılmaktır. Ama tartışılmaya devam eden ve edilecek olan bu mesele, en azından bu yazıda bizim dahil olmayacağımız bir tartışmadır.

Bizce güncel olarak tartışılması gereken Kürt Özgürlük Hareketi’nden uzak durarak “sosyalist ittifak” kurma girişimidir, ezilen ulus hareketiyle araya mesafe koyarak siyaset yapmaktır.

İlk akla gelen soru şudur:

Bunun; AKP’nin ve düzen muhalefetinin Kürt Özgürlük Hareketi’ni devre dışı bırakmasından ne farkı vardır? İktidarı ve muhalefetiyle, Türk şovenizmde ya da Kürt inkarcılığında uzlaşmış düzen siyasetiyle aynı şerhte birleşmeyi muhasebe etmek gerekmiyor mu?

“Sosyalist ittifak”ın açıklama metninde bolca “anti-emperyalizm” ve “bağımsızlık” vurguları yapılmış. Bu vurguların pratik karşılığı “işte bundan dolayı HDP ile olmaz” demenin gerekçelendirilmesinden başka bir şey değildir. “Sosyalist ittifak” siyasal pratik açısından Kürt Özgürlük Hareketi’nden uzak durma ittifakıdır.

Bu arada AKP rejiminin sözcüleri de, “vatanseverlik” pozlarıyla Kürt Özgürlük Hareketi’ni benzer bir yaklaşımla emperyalizmle ilişkilendiriyorlar.

Yanlış anlaşılmasın, elbette Kürt dinamiğinin emperyalistlerle kurduğu ilişki eleştirilmelidir, tartışılmalıdır ve yanlışlar ideolojik olarak mahkum edilmelidir. Ancak bunu yapabilmek için dayanışma hâlinde olmak, aynı cephede mücadele etmek gerekiyor. Yoksa uluslar arası tekellerin ülkedeki acentesi olan AKP iktidarı da, Kürt Özgürlük Hareketi’ne “emperyalizmin taşeronu” diyerek saldırıyor.

Aday çıkarıp çıkarmayacaklarını dahi bilmediğimiz “sosyalist ittifakın” sözcülerini dinleyince HDP’den uzak durmak dışında hiçbir somut siyasal hedefe sahip olmadıklarını gördük.

Kulağa başta hoş gelen ve pirüpak bir sosyalistlik görüntüsü veren bu ittifakın; gerçek anlamda uzak durduğu şey; bütün liderleri cezaevinde olan ve partisi her gün devlet terörüne uğrayan ezilen ulus hareketidir. Anladığımız kadarıyla “sosyalist ittifak”; devlet sopası yemeyeceği, konforlu bir siyaset alanında kalmak istiyor.

***

Bugün sosyalistler açısından siyaset yapmanın ölçüsü HDP’den, ezilen ulus hareketinden uzak durmak değildir. Bilakis ölçü, devletten uzak durmaktır, siyasetlerin devlet ideolojisiyle kesişmemesine özen göstermektir, devletin ağzıyla siyaset yapmamaktır.

Türkiye sosyalistleri, Türkiye işçi sınıfının devrimci-siyasal önderliğine talip olma sorumluluğunun yanında, ezen ulus şovenizmine karşı ezilen ulusların özgürlük mücadelesinin de en tutarlı savunucusu olma sorumluluğunu taşımaktadırlar.

Ezilen ulus hareketiyle araya koyulan her mesafe burjuva devletine ve onun şoven siyasetine bir adım daha yaklaşmaya dönüşüyor. Bu maddenin yasasıdır ya da siyasetin diyalektiğidir.

(1)          Sosyalizm ve Savaş, V.İ.Lenin, Ç: N.Solukçu, Sol yaynları, sy.19, yedinci baskı, 2009, Ankara.

(2)          Ulusların Kaderini Tayin Hakkı, V.İ.Lenin, Ç: Muzaffer Erdost, Sol yayınları, sy.171,yedinci baskı, 1989, Ankara.

(3)          Petrograd’dan Şanghay’a 20. Yüzyılın İki Devrimi, Alain Badiou, Ç:M.Erşen,Vakıfbank Kültür yayınları, birinci baskı, 2020, İstanbul.