Deniz Burak Bayrak

2022 Nobel Edebiyat Ödülü, son dönemde yapıtları bir bir ülkemizde de yayımlanan Fransız yazar Annie Ernaux’nun oldu. İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, Ernaux’un ödülü alma gerekçesini ise “kişisel hafızanın köklerini, yabancılaşmalarını ve kolektif kısıtlamalarını ortaya çıkarmadaki cesareti ve objektif duyarlılığı” ifadesiyle duyurdu. “Kadın”ı anlatan bir kadın yazarın ödülü alması edebiyata gönül veren her kesimi sevindirdi.

Kuşku yok ki bu gerekçe Annie Ernaux yazınını anlamak için yeterli değil. Can Yayınları’nca yayımlanan;  Seneler, Babamın Yeri, Boş Dolaplar ve Yalın Tutku adlı yapıtları yazarın kişisel tarihini öğrenebilmenin yanında kadınların yaşadığı sorunları da ilmek ilmek duyumsatan bir biçemle ele almasından ötürü önem kazanıyor. Hem bireysel hem toplumsal açmazları yalın bir duyarlılıkla dile getiren Ernaux -bizdeki toplumcu gerçekçi bakışa benzer biçimde- yoksulluk, sınıfsal çatışmalar, aile, ve özellikle baba figürünü yetkin bir dille anlatır.

Çoğunlukla otobiyografik ögelerin, incelikli temaların ağırlıklı işlendiği Ernaux’nun yapıtları ona bolca ödül de kazandırmıştır. 2021 yılında Altın Aslan ödülü kazanan “Kürtaj” filmi yazarın L’Evenement adlı romanından uyarlanmıştır.

İncelikli kalemiyle kadınları anlatıyor…

Kadınların evlere hapsedilmeye çalışıldığı, ötekileştirildiği, kimliksizleştirildiği, “saçının görünmesi” gibi korkunç bir bahaneyle dövülüp öldürüldüğü ve kadını yok oluşa sürüklerken kendi sonunu hazırladığının farkında olmayan eril faşizm günlerinde Fransız yazınının ötesinde, metinleriyle dünya edebiyatını sarsan Annie Ernaux’nun ödülü kazanması çok önemli bir ayrıntıdır. Onun söz ettiği meseleler üzerine yeniden ve objektif bir bakışla edebiyatı ele almak, yeni yollar arayışına çıkmak tüm toplumlara da saygınlığa giden yolda ışık olacaktır.

Bilgi ve yazı dünyasının dışında kendini hiçbir yere ait hissetmeyen Annie Ernaux, edebi birikimi, yalın gerçekliği, kusursuz ifade gücü ve yabancılaşmayı en duru hâliyle hissettirişinden ötürü bu nitelikli ödülü hakkıyla kazanmıştır.