Yazar: Tom Barrance

Çeviren: Melisa Kotan

Sovyetler Birliği'ndeki film yapımcıları, Rus Devrimi ile Stalin'in yükselişi arasındaki yıllarda bugün hala film yapımcılarına ilham veren yeni bir film dili icat etti. Dziga Vertov ve Sergei Eisenstein gibi dâhiler, fikir edinmek için görüntüleri nasıl birleştirip karşılaştıracaklarını, kurgunun düzeni ve yayın hızı ile müzik kullanımının duyguları nasıl harekete geçirebileceğini keşfetti. Çoğu modern film, izleyicilerin hikâyeden etkilenip film yapımına dikkat etmezler diye "süreklilik sistemini" takip eder. Sovyet montajı tamamen farklı olup, filmlerinizde etki yaratmanın ve izleyicinin fikirleriniz hakkında düşünmesini sağlamanın birçok yolunu sunar.

SOVYET MONTAJI NASIL BAŞLADI?

1917 devriminden sonra, yeni film stoku azdı, bu yüzden film yapımcıları bulunan metrajları (eski filmlerden kareler); farklı şekillerde bir araya getirirlerse ne olduğuna bakarak deneyimleriyle öğrendiler. İnsanların çekimden önce ve sonra hangi görüntülerin geldiğine bağlı olarak, farklı şekilde tepki vereceklerini keşfettiler. Film teorisyenlerinin öncüsü Lev Kuleshov'un Kuleshov Deneyi’nde, izleyiciler bir aktörün yakın çekimini ve ardından bir kâse çorba, bir tabut veya çekici bir kadın gördüler. Her ne kadar oyuncunun aç, üzgün ya da şehvet dolu görünme konusunda harika olduğunu düşünseler de, aslında onlarınher yakın çekiminde tamamen aynı metrajları (görüntüleri) kullanıyorlardı. Rus Devrimi, propaganda için büyük bir talep olduğu anlamına geliyordu. Lenin gibi devrimciler filmin, okuyamayan insanlara devrimci fikirler vermek için ideal bir yol olduğunu düşündüler. Sergei Eisenstein ve Dziga Vertov gibi film yapımcıları, süreklilik sisteminin gerçekliği taklit ettiği için “burjuva” olduğunu düşündüler. Fikirler arasındaki çatışmayla ilgili olan “Marksist diyalektik” felsefesine inanıyorlardı. Eisenstein, duyguları harekete geçirmek ve izleyiciyi devrimin gerisinde bırakıp ilham vermek için sinemayı kullanmak istedi.

EISENSTEIN

Eisenstein, “Film Form” gibi kitaplar yazan, bir çekimin süresini değiştirilmesi (ekranda ne kadar süre kaldığı); çekimdeki gidişatı ve duygusal içeriğini kullanarak izleyicileri nasıl etkileyeceğini inceleyen,büyük bir montaj kuramcısıydı.Fikir almak için (“entelektüel montaj”) görüntüleri bir araya getirdi ve karşılaştırdı. Grev filminde (Uyarı: Dehşet veren görüntüler); katledilen bir ineğin çekim kareleri, askeri birlikler tarafından öldürülen işçilerin kareleri ile birlikte kesilerek montajlanıyor. Ekim filminde ise, Hristiyan sembolleri tüm dinlerin aynı olduğunu öne sürmek için diğer dini nesnelerle karşılaştırılmaktadır.Tüm bunların en ünlü montaj bölümü, protestocu vatandaşların Çarlık birlikleri tarafından etkisiz hale getirildiği Potemkin Zırhlısı filminden Odessa Merdivenleri sahnesidir.Bu bölüm insanı etkileyen, çarpıcı görüntüler; geniş çekimlerden aşırı yakın çekimlere kadar ani kesimler ve düzenleme, kameranın nasıl hareket ettiği, etkileyici yatay ve çapraz kompozisyonların bizeilettiği hareket anlayışı gibi çeşitli montaj teknikleri kullanır.Aynı zamanda “esnek zaman dilimleri" kullanır: Merdivenlerden aşağıaceleyle inmek muhtemelen gerçekte yalnızca bir dakika sürer, ancak filmde yedi dakikadan çok daha fazla sürer.Eisenstein'ın bir başka fikri de “dikey kurgu tekniği”dir.Çekimlerin tek tek nasıl bir araya geldiğine bakmak yerine, bu görüntülerin parçalarının(çekimin nasıl oluşturulduğu ve aktörün nasıl oynadığı gibi) film müziğiyle birlikte nasıl işlediği ile ilgilidir.Dolayısıyla, film jeneriğinde, diegetic ("doğal") ses, müzik ve çeşitli metin ve görüntü katmanları "dikey" bir kurgu tekniği oluşturur.

DZIGA VERTOV VE KAMERALI ADAM

Eisenstein’ın filmleri hemen hemen her film sektörü öğrencisi tarafından incelenir, ancak pek keyifli gelmez.Başka bir Sovyet film yapımcısı olan Dziga Vertov, onlara göre çok daha keyif verir.Vertov, süreklilik sistemiyle yapılmış filmler gibi mekân ve zamansal sürekliliği gizlemeye çalışmak yerine, film yapımını belirginleştirmek için montajı kullandı.1929 yapımı Kameralı Adam filmi bir “şehir senfonisi”dir. Bu filmlerden birkaçı 1920'lerde çekildi. Bunlar, şehrin “hayatın içinden bir gün” boyunca, futbol, ​​dans, yüzme, fabrika işçileri, cenaze, doğum, çağrıya cevap veren itfaiye ve kaza gibi pek çok farklı türden olayı kapsıyor. Vertov'un zaman ve mekân hissi oluşturmak için nesnelerin parçalarını, yakın çekimleri, alçak ve yüksek açılı çekimleri, desenleri ve şekilleri kullandığını görmek için başlangıçta sabah sahnesini izleyin. Filmin sonu, hızlı bir yığın çekim*, birbirinin üzerine yığılmış çekim görüntüleri, bölünmüş ekran ve animasyonlarıyla gerçekten çok güçlü. Sonunda hareketli bir kamera başını sallıyor ve selam veriyor. Film aynı zamanda filmlerin nasıl çekildiğini de anlatıyor, bu yüzden kameramanı, seyirciyi ve Yelizaveta Svilova'yı (Vertov'un daha sonra belgesellerin ünlü yönetmeni olan eşi) filmi yayına hazır hale getiriyor.

*Bu çekimi izlemek, ışığa duyarlı olanlar veya epilepsi hastaları için tehlikeli olacaktır.

MODERN FİLMLERDE MONTAJ

Geoffrey Reggio'nun 1980'lerde çektiği Koyaanisqatsi (Dengenin Dışında Hayat) filmi, yarım yüzyıl sonra tamamen farklı nedenlerden dolayı Vertov'un pek çok fikrini kullandı. Vertov kalabalığı ve modern şehri kutlayıcı bir konuşma yapmak istedi ama Reggio çevreci bir eleştiri yaptı. Reggio’nun konuşması modern hayatı bir kâbus olarak göstermek için hızlandırılmış ve ağır çekim içerir.Bir sahnede yürüyen merdivendeki yolcular ile makineden sıkışarak çıkan sosisleri karşılaştırırken "entelektüel montaj”ı kullandı.Genellikle güzeldir, Philip Glass'ın değerli "minimalist” film müziği ve internette çok daha fazlasını bulabileceğiniz, yakın zamanda çekilmiş filmleri etkisi altına alır. Sergio Leone'nin Spagetti Western¹filmlerinde bile montaj görüyorsunuz. İyi, Kötü ve Çirkin filminde Sovyet montaj tekniklerini kullanan üç kişilik harika bir rekabet var: Geniş çekimlerden yakın çekime ve aşırı yakın çekime kadar ani kesitler, yakın çekimler arasında geçişler ve hızlandırılmış kurgulama, hepsi birlikte Ennio Morricone'nin çarpıcılığını artırdığı muhteşem film müziği ile düzenlenmiştir. Alex Cox'un kalitesiz bilim kurgu filmi Repo Man'in film jeneriğinde daha basit bir "dizemsel (ritmik) montaj" örneği var; burada bir haritadan alınan bölümlerin çekimleri, bazen her parçada ve bazen de kesimlerle gelen bir Iggy Pop film müziğine eksiksiz bir biçimde uyarlanıyor(Müziği uyarlamak, etkili ve muhteşem montajlar yapmanın harika bir yoludur). Bir sonraki film projenizde Sovyet montaj fikirlerini kullanmayıda deneyin.

1. Spagetti Western 1960 - 1975 yılları arasında Avrupa'da çoğunlukla İtalyan yapımcı ve yönetmenler tarafından çevrilmiş Western filmlerine verilen addır.

Kaynak:Learn About Film