İleri Haber

Türkiye sinemasının efsane oyuncusu Tarık Akan, akciğer kanseri tedavisi gördüğü hastanede hayatını kaybederek aramızdan ayrılalı tam 4 yıl oldu. Çok sayıda Yeşilçam filmine imzasını atan Tarık Akan ilk olarak 1971 yapımı olan Solan Bir Yaprak Gibi filmi ile sinemaya adım atmıştı. Akan, 1977’deki Sansürü Protesto Yürüyüşü’nün örgütlenmesinde de büyük rol oynamıştı.

5 Kasım 1977 tarihinde birçok Yeşilçam ünlüsünün de aralarında bulunduğu set emekçileri, sansüre ve set emekçilerinin sorunlarına dikkat çekmek amacıyla İstanbul’dan Ankara’ya bir yürüyüş yapmıştı. “Türkiye Sinema Emekçileri” imzasıyla örgütlenen yürüyüş, 1977 Sansürü Protesto Yürüyüşü olarak tarihe yazıldı.

Akan, Altyazı dergisinin Nisan 2005 tarihli sayısında 1977 yılında sinemacıların sansüre karşı büyük yürüyüşünün örgütlenme sürecini şöyle anlatmıştı:

“O yürüyüşü tezgâhlayanların başındaydım. Yavuz Özkan ile beraber tezgâhı kurduk. ‘Bütün Yeşilçam’ı Ankara’ya nasıl yürütürüz?’ sorusu atıldı ortaya. Yavuz’la ikimiz Vedat Türkali’ye gittik ve onun evinde örgütlenmeye başladık. Bu yaptığımız hem yasaktı, hem de duyulduğu takdirde hapse girebilirdik. Bir dönem sonra aramıza Fatma Girik’i de aldık. Ondan sonra ben İstanbul’dan Ankara’ya kadar DİSK’e bağlı olan bütün sendikalarla görüşmeye gittim ve bütün planlamaları yapıp döndüm. […] Neticede herkes bir yere toplandı ve Taksim’den otobüslerle hareket edildi. Ankara’da yürüyüş yaptık ve dağıldık. Sonra sorgulamalar başladı. Kimin tezgâhladığını bulmaya çalıştılar ama hiçbir sonuca ve ipucuna ulaşamadılar.”

‘SANSÜRÜ ENGELLEMEK İÇİN YOLLARA DÜŞTÜK’

Sansürü Protesto Yürüyüşü’nde okunan bildiri ise şu şekildeydi:

“Biz sinema emekçileri siz yüce halkımızın onuruna yaraşır filmler yapabilmek için yollara düştük…
Sizin dertlerinizi dile getiren filmler yapabilmek için yollara düştük…
Sinema emekçilerinin 60 yıldır sömürülmesine son vermek ve sosyal ekonomik haklarına kavuşturulmalarını sağlamak için yollara düştük…
Size karşı sorumluyuz…
Sizden destek almak için yollara düştük…”

SANSÜRÜ PROTESTO YÜRÜYÜŞÜ NASIL GELİŞTİ?

21 Temmuz 1977 tarihinde AP-MSP-MHP tarafından kurulan II. Milliyetçi Cephe Hükümeti, 1938 yılından bu yana yürürlükte olan sinemadaki sansür tüzüğünü değiştirdi.
Sansürden geçmeyince, hatta sansür kurulu toplanamadığı için 1977-1978 sezonunda yeni bir film vizyona giremedi ve sinemalarda sadece eski filmler gösterildi.
Ardından sansür kurulu tarafından filmlerin içeriğine müdahaleler başladı. 

Sektörde kriz yaşanmaya başlayınca oyuncular, set işçileri, sinemadan ekmek yiyenler zor durumda kaldı. İlk olarak yakın tarihte yaşamını yitiren yönetmen Yavuz Özkan ve Türkiye sinemasının efsane oyuncusu Tarık Akan “Ankara’ya yürüyerek protesto etme” önerisini getirdi. Ardından Vedat Türkali’nin de destek vermesiyle yürüyüş örgütlendi.