Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) atık istatistiklerini göre Türkiye'de 2020 yılında 30,9 milyon tonu tehlikeli olmak üzere 104,8 milyon ton atık oluştu. Toplam atık miktarı 2018'e göre yüzde 10,5 arttı. 2018'de toplam tehlikeli atık miktarı 15 milyon ton iken bu rakam 2020 yılında iki katına çıkarak 30 milyon ton oldu.

Kanserojen, toksik, patlayıcı, tutuşabilen, korozif, tahriş edici ve benzeri özelliklerinden dolayı insan sağlığı ve çevre bakımından risk teşkil eden tehlikeli atıklar, maden ve petrol üretiminden, tarımdan, endüstriden, evsel faaliyetlerden, arıtılmış veya arıtılmamış çamurlardan kaynaklanan atıklardır. Tehlikeli atıklar yakma, yeraltı bertarafı, arazi bertarafı, suya ya da kuyuya boşaltma yöntemleriyle bertaraf edilmeye çalışılıyor.

Araştırma kapsamındaki imalat sanayi iş yerleri, maden işletmeleri, termik santraller, organize sanayi bölgeleri (OSB), sağlık kuruluşları ve hanehalklarında 2020 yılında 30,9 milyon tonu tehlikeli olmak üzere toplam 104,8 milyon ton atık oluştu. Toplam atık miktarı 2018'e göre %10,5 arttı. 2018'de toplam tehlikeli atık miktarı 15,078,473 ton iken bu rakam 2020 yılında iki katına çıkarak 30,876,658 ton oldu.

ATIK MİKTARINDAKİ DEĞİŞİM

Evrensel'in aktardığına göre tehlikeli atık miktarı 2018 yılından 2020 yılına farklı alanlarda şu şekilde değişkenlik gösterdi:

- Sanayi iş yerlerinde 3,677,320 tondan 4,597,274 tona

- Termik santrallerinde 13,805 tondan 10,012 tona

- Maden işletmelerinde 11,176,581 tondan 26,044,730 tona

- OSB'lerde 111,733 tondan 116,720 tona

- Sağlık kuruluşlarında 86,916 tondan 106,570 tona

Son iki yılda tehlikeli atık miktarında en büyük değişiklik maden işletmelerinde görülmüş, atık miktarı 14,868,149 ton artarak 2 katından daha fazla tehlikeli atık oluşturdu. 

ATIKLARIN YÜZDE 56'SI SATILDI

TÜİK verilerine göre 2020'de imalat sanayi iş yerlerinde 4,6 milyon tonu tehlikeli olmak üzere toplam 23,9 milyon ton atık oluştu. Toplam atığın yüzde 56,3'ü satıldı veya lisanslı atık işleme tesislerine gönderildi, Yüzde 24,2'si düzenli depolama tesislerine gönderildi, yüzde 7,1'i işyeri sahasında depolandı, yüzde 7'si tesis bünyesinde geri kazanıldı, yüzde 3,2'si belediye veya OSB yönetimleri tarafından toplandı, %1,7'si beraber yakma (ko-insinerasyon) veya yakma tesislerine gönderildi, yüzde 0,4'ü dolgu malzemesi olarak kullanıldı/doğaya yeniden kazandırıldı, yüzde 0,1'i ise diğer yöntemlerle bertaraf edildi.

110 BİN TON TIBBİ ATIK TOPLANDI

Sağlık kuruluşlarından toplanan tıbbi atık miktarı 110 bin tonu buldu. Toplam tıbbi atığın yüzde 23,7'si İstanbul, yüzde 7,8'i Ankara ve yüzde 5,8'i İzmir olmak üzere yüzde 37,3'ü bu üç büyükşehirde bulunan sağlık kuruluşlarından alındı. Tıbbi atıkların yüzde 90,6'sı sterilize edilerek depolama alanlarına, yüzde 9,4'ü ise yakma tesislerine gönderilerek bertaraf edildi.

KİŞİ BAŞI GÜNLÜK ATIK MİKTARI 1,13 KİLOGRAM

Toplam bin 389 belediyenin bin 387'sinde atık hizmeti verildiği görüldü. Bu hizmetin verildiği belediyelerde toplanan 32,3 milyon ton atığın yüzde 69,4'ü düzenli depolama tesislerine, yüzde 17'si belediye çöplüklerine ve yüzde 13,2'si geri kazanım tesislerine gönderilirken yüzde 0,4'ü açıkta yakılarak, gömülerek, dereye veya araziye dökülerek kaldırıldı. Belediyelerde toplanan kişi başı günlük ortalama atık miktarı 1,13 kilogram olarak hesaplandı.

Belediyeler tarafından işletilen atık su arıtma tesislerinde 314 bin ton (kuru madde bazında) atık su arıtma çamuru oluştuğu tespit edildi.

ATIK İŞLEME TESİSLERİNDE 127,4 MİLYON TON ATIK İŞLENDİ

Atık bertaraf ve geri kazanım tesislerinde işlenen 127,4 milyon ton atığın 78,3 milyon tonu bertaraf edildi, 49,1 milyon tonu geri kazanıldı. Toplam işlenen atık miktarı 2018'e göre yüzde 22 arttı.

Düzenli depolama tesislerinin toplam kapasitesi 1,2 milyar metreküp olarak belirlendi. Toplam 174 düzenli depolama tesisinde 31,9 milyon tonu tehlikeli olmak üzere 77,8 milyon ton atığın bertarafı sağlandı.

Atık geri kazanım lisansı olan beraber yakma tesislerinde 1,3 milyon ton atık yakılarak enerji geri kazanımı sağlandı. Kompost ve beraber yakma tesisleri hariç lisansı olan diğer atık geri kazanım tesislerinde ise toplam 47,6 milyon ton metal, plastik, kağıt, mineral gibi atık geri kazanıldı.