Aylardır çalkalanan ve protesto gösterilerine sahne olan Makedonya’da beklenilen restorasyonun aksine, AB tarafından dayatılan bir uzlaşma çıktı.

Önce üniversitelere dayatılan merkezi sınav sistemine karşı ayaklanan öğrenciler, sonrasında hükümete ait yolsuzluk tapelerinin ortaya çıkması, artan hayat pahalılığı ve işsizlik Makedonyalıları geçtiğimiz güzden bu yana sokaklara dökmüştü. 17 Mayıs’ta ise Makedonya tarihinin en büyük kitle gösterisi düzenlendi. Daha da önemlisi, 17 Mayıs’a kadar farklı mecralarda hükümeti protesto eden farklı gruplar ilk defa birleşik bir güç oluşturarak hükümeti protesto ediyordu. Gösteriden hemen bir hafta önce Makedonya hükümeti Kumanovo’da yaptığı operasyonda 22 silahlı Arnavut militanı ölü ele geçirerek gerektiğinde silah kullanabileceğine dair işaretler de vermişti ama yine de başkent Üsküp’te düzenlenen gösteriye yaklaşık 50 bin kişi katılmıştı. İki milyon nüfusa sahip olan Makedonya’da bu katılımla şimdiye değin yapılan en büyük gösteri olarak biliniyor. 

Ana muhalefetteki SDSM (Socialdemokratska Sojuz na Makedonija – Makedonya Sosyal Demokrat Birliği) lideri Zoran Zaev’in liderliğini yaptığı kitle, başbakan Nikola Gruevski’nin istifasını ve akabinde erken seçime kadar teknokratların bir hükümet kurmasını talep etmişti. Hemen ertesi gün iktidar partisi VMRO-DPMNE (Vnatrešna makedonska revolucionerna organizacija – Demokratska Partija za Makedonsko Nacionalno Edinstvo: İç Makedon Devrimci Örgütü - Makedonya'nın Ulusal Birliği Demokratik Partisi) tarafından başka bir miting düzenlenmiş ve buna da hemen hemen aynı sayıda gösterici katılmıştı. Makedonya’daki dengeleri uzaktan uzaktan takip eden, ara sıra tarafların kulağını çekmekten geri durmayan AB duruma el atmış ve “tarafların yenişemediği” gösterilerden sonra parti liderlerini Brüksel’e çağırarak diplomasi trafiği başlatmıştı.

Mayıs ayında bu köşede yayınlanan yazıda dokuz senedir Makedonya başbakanı olan Nikola Gruevski’nin her ne kadar Putin ya da RTE gibi totaliter bir iktidar yapısı kurma taraflısı olsa da şu ana kadar ne AB ne de NATO karşıtı herhangi bir girişimde bulunmadığını, böyle bir söyleme başvurmadığına dikkat çekmiştik. (1) Bu doğrultuda Makedonya’da olsa olsa bir oyuncu değişikliği yapılarak, faturanın Gruevski’ye kesilebileceğini yazmıştık.

AB o kadarına bile ihtiyaç duymadı!

İki aydır gerçekleşen diplomasi trafiği sonucunda kendisine hiçbir sorun çıkarmayan Gruevski’den vazgeçmek istemeyen AB, ABD’nin de desteğini alarak Makedonya muhalefetini de ikna ederek ulusal bir uzlaşmayı kabul ettirdi. Gruevski’den vazgeçmek istemeyen AB, kendisine sorun çıkarmayan muhalefeti de karşısına almak istemezdi elbette! Kabul edilen uzlaşma sayesinde muhalefet eylemlere bir son verdi, karşılığında da Gruevski hükümeti bazı ödünler vermek durumunda kaldı. 

Gruevski’nin verdiği en büyük ödün, genel seçimleri iki sene erkene çekmek oldu. Buna göre 24 Nisan 2016’da Makedonya’yı hararetli bir erken genel seçim bekliyor. Bununla da kalmıyor: Nikola Gruevski’nin seçimden 100 gün önce hükümeti feshetmesi gerekiyor. Ayrıca Ekim ayına kadar ana muhalefetteki SDSM’ye iki bakanlık vermesi de kararlaştırılmış durumda. Dahası var: 15 Eylül’e kadar partiler bir araya gelip yolsuzluk dosyalarını incelemek için özel ve bağımsız bir yargıç atayacaklar.

Daha önceki yazıda Makedonya’daki muhalefetin niteliğine de değinmiştik. Her ne kadar hali hazırda toplumsal muhalefeti büyük ölçüde sosyal demokratlar örgütlese de, ufak tefek sol örgütler de muhalif gösterilerin merkezinde yer alıyorlar ama bu hareketlerin siyaseten sağlam ve tutarlı bir duruş sergilediklerini söylemek pek olası değil. 

Makedonya’da sular biraz olsun durulmuş gibi görünüyor ama 15 Eylül’de yolsuzlukları incelemek için atanacak olan özel ve bağımsız yargıcın seçilmesi sürecinin yeni bir krize yol açacağı söyleniyor. Ama elbette ki ona da AB ve ABD müdahale etmekte eksik kalmayacaktır. Uzun zamandır Balkanlar’da düzen ve istikrar AB’nin emin ellerinde! 

• Bahsi geçen yazı için bkz.: Makedonya: Restorasyon mu, oyuncu değişikliği mi? http://ilerihaber.org/yazarlar/ozgur-dirim-ozkan/makedonya-restorasyon-mu-oyuncu-degisikligi-mi/1185/