Yani 10 yılda ortalama ücretler 2,85 kat artarken asgari ücret 3,86 kat artmış. Ancak bu durum emekçiler lehine bir durum değil.

Asgari ücret artışı yüksek oldukça sermayenin bulduğu çözüm daha yüksek ücret alanlardaki artış oranını düşük tutmak olmuş. Bu durum zamanla daha çok sayıda çalışanın asgari ücret almasına yol açmakta.

Yukarıdaki tabloya bu kez enflasyonu ekleyelim. Tablodan da görüldüğü gibi asgari ücret artışı son 10 yılda enflasyonun yaklaşık %30 üstünde gerçekleşmiş ancak ortalama ücretlerdeki artış ise enflasyonun altında kalmış.

Tabi biraz istatistiğe uzak duranlar için kafa karıştırıcı bir yorum olacak ancak asgari ücretlerin ortalama ücretleri artışına etki etmesini de göz önüne alırsak asgari ücret üstü maaş alanlarda ki ücret artışlarının bu tablonun da çok çok altında kaldığını belirtmek lazım.

Hatta birçok patronun asgari ücretteki artışı yasal olduğu için mecburen yaptığını ama maaşı zaten asgari ücretin üstünde kalanlara son yıllarda sıfır zamma yakın artış yaptığını rahatlıkla söyleyebiliriz.

‘EMEKÇİLERİMİZİ ENFLASYONA EZDİRMEDİK’

Yukarıda gördük asgari ücret enflasyon üzerinde artmış ancak ortalama ücretler altında kalmış. Hatta son cümlede de belirtildiği üzere asgari ücret alan kesimlerde tam anlamıyla son yıllarda ciddi bir ücret erozyonu var.

Ancak enflasyona karşı ezdirmemek insanların alım gücünü artırmaz. Sabit tutar. Eğer ekonomi büyüyorsa, yani milli gelir artıyor ve siz sadece enflasyon kadar ücret artışı alıyorsanız, oluşan zenginlikten pay alamıyor, sizin yerinize başkaları alıyor demektir.

Aslında toplumun geneline göre yoksullaşıyorsunuz demektir. Yani sizin alım gücünüz sabit kalırken başkaları sepetlerine daha fazla ürün doldurmaya başlar. Onun tüketim alışkanlıkları sizin alım gücünüzü düşürecek bir etki de yaratmaya başlar zamanla.

Yukarıdaki tablodan devam ediyoruz. Bu kez tabloya büyüme ve enflasyon + büyüme kolonlarını ekledim

Öncelikle ekonomik verilere uzak olanlar için bir açıklama yapalım. Büyüme verileri enflasyondan arındırılarak hesaplanır.

Yani bir ülkede yüzde 50 enflasyon varsa ülkedeki tüm hasılalarda otomatikman yaklaşık yüzde 50 artar.

Haliyle gerçek büyümeyi hesaplamak için enflasyon arındırılır.

2010 yılından bu yana enflasyon +büyümenin 2020 yılına kadar yüzde 404 arttığını görüyoruz.

Asgari ücretteki artış büyümenin gerisinde kalmış. Ücretlerdeki ortalama artış ise (yüzde 285’di) bu oranın çok çok gerisinde. Sayı ve oranlarla kafası karışanlar için şöyle özetleyeyim. Son 10 yıllık kaybı en azından 2021 yılında karşılamak için ücret artış oranlarına ek olarak yüzde 42 artış sağlanmalıydı. Yani toplumun çalışan kesimleri Ülkenin büyümesinden bir pay almamış: Pasta %78 büyümüş ancak aldığı dilim eskisinden bile küçük.

Bu veri zaten TÜİK ‘in kendi verilerinde bile çok açık bir şekilde var. 2002 yılında Gayri Safi Milli Hasılanın yüzde 56’sını ücretler oluştururken bu oran 2021 yılında yüzde 32’ye düştü. Sermayenin payı ise %48’e yükseldi.

Haliyle enflasyona ezdirmedik lafının bir anlamı yok çünkü artan refahtan payını alamayan dilimi küçülen bir kesim var karşımızda.

Emekçilerin alamadığı payı haliyle daha zengin kesimler almakta ve ülkedeki gelir dağılımı giderek bozulmakta.

SONUÇ

Asgari ücretin ne olduğu değil, asgari ücretlilerin asgari olmasıdır önemli olan.

Üniversite mezunu deneyimli bir özel okul öğretmeni İstanbul gibi yerde asgari ücret ile işe başlıyorsa, 15 yıllık maharetli bir tekstil işçisi hala asgari ücret alıyorsa, yeni mezun olan bir diş hekimine, mimara saatlerce fazla mesaiye rağmen asgari ücret teklif ediliyorsa, iş güvenliği riski yüksek madendeki bir işçi ya da kimya fabrikasındaki bir işçi asgari ücret ile çalışıyorsa, asgari ücretin ne kadar olduğunun aslında anlamsız olması gerekir.

Çünkü bu insanların zaten asgari ücret ile çalışmaması lazım.

Haliyle İspanya’da kafelerde saatlik ücret daha düşük olmasın diye belirlenen bir ücret ile 15 yıllık bir metal işçisinin ücretini kıyaslamamak gerekir.

Bunu farklılaştıracak olan ise aslında işçilerin kendi örgütü olan sendikalardır.

Sendikalaşma düzeyi yüzde 10, bunların da yarısı toplu sözleşme hakkından yoksun iken bu kesimlerin kendi ücret pazarlığı yapma şansı olmadığı sürece elbette sermaye herkesin ve her kesimin ücretini giderek asgari ücrete doğru çekecektir.

Bunun yanı sıra çalışanların 1/3’ünün kayıt dışı çalıştığı, işsizliğin yüzde 14 olduğu bir ülkede insanların pazarlık gücü de kalmayacaktır.

Asgari ücret bir maaş değildir. Maaş bir geçinme aracıdır. Türkiye’de geçinmenin standartları da bellidir.

Örneğin yoksulluk 4 kişilik bir çekirdek aile için 10 bin TL üzerinde açıklanıyor. Düşünün ki karı koca asgari ücret alsın 2 tanede çocukla haneyi geçindirsinler. Yoksul olabilmek için bile hala o haneye girmesi gereken tutar 4,400 TL’dir. Haliyle asgari ücretin ne olduğu ne kadar arttığı değil insanların aldıkları ücretle yoksullaşmadan insani bir geçim düzeyinde olup olmadıkları tartışma konusu olmalıdır.

Son söz olarak şunu söyleyeyim. Türkiye’de asgari ücretin ne kadar olduğunu artık birçok insan ezbere söylüyor. Bir Avrupalı’ya sorduğunuzda uzun uzun suratınıza bakabilir ve eğer biliyorsa da “saatlik ücret”i söyler. Bu saatlik ücret bir kök ücrettir yoksa kimsenin aklına bunlardan bir maaş olacağı ve hane geçindirebileceği gelmez.

Şayet ama patronlar bunu karşılayamaz diyen olursa da gayri safi milli hasılada patronların payının her yıl ne kadar arttığını gösterebilirsiniz. Ne yapalım herkes de patron olmak zorunda değil.