Hizmette sınır tanımıyoruz!

Bu yeni hizmetimiz, bazı akademisyenler dahil olmak üzere entelektüel çevrelerde Marksizm hakkında bir şeyler söyleme ihtiyacı hissedenlere yönelik. Görebildiğimiz kadarıyla bu çevre,  Marksizm gündeme geldiğinde bu öğreti hakkında “indirgemeci” ve “kaba determinizm”  gibi nitelemelere başvurmanın şart olduğunu düşünüyor.

Burada pek bir sorun yok.

Sorun başka yerde.

Bu çevre, nedendir bilinmez, bu nitelemelerine dayanak olarak Marx ve Engels’in kendi metinlerine başvurma gereğini pek duymuyor. Bir ihtimal, okuma zahmetine katlanmak istemiyorlardır. Diğer ihtimal de şu: Belki de aynı nitelemeler ünlü birinden dolaylı olarak aktarıldığında böylesinin daha “oturaklı” olacağı düşünülüyordur.

Örneğin Komünist Manifesto 30 sayfalık bir metindir.  Okunması da kolaydır. Bu metinde “indirgemeci” ya da “kaba determinist” bulunan yerler pekala doğrudan alıntılanabilecekken öyle yapılmıyor, bir başkasından aktarılıyor.  Örneğin, kaba determinist olduğu söylenen yaklaşım alıntılandıktan sonra, şöyle deniyor: Marx-Engels’den aktaran, Ranshoffer, Sigmund Theodor, “Towards the  free dawn of individual as released from the yoke of metanarratives”, 1993, s. 87. 

Nasıl ama?

***

Şimdi hizmetimize geçebiliriz. 

Aşağıda, Marx ve Engels’in “indirgeme” ya da “kaba determinizm” atfedilebilecek seçilmiş bazı saptamaları yer alıyor. Marksizm’e eleştirel yaklaşmak gerektiğini düşünen  entelektüeller ve akademisyenler oradan buradan dolaylı iktibas yapmak yerine doğrudan bunları kullanabilirler.

Bu kadar basit.

***

Ahlak, din, metafizik, ideolojinin geri kalan tümü ve bunlara karşılık düşen bilinç biçimleri artık bağımsız görüntülerini koruyamaz. Bunların tarihi yoktur, gelişimi yoktur; buna karşılık insanlar, maddi üretimlerini ve ilişkilerini geliştirerek gerçek varlıklarını, düşüncelerini ve düşüncelerinin ürünlerini de değiştirirler.     

Marx-Engels, Alman İdeolojisi

Maddi yaşamın üretiliş tarzı, toplumsal, siyasal ve düşünsel yaşam sürecini genel olarak koşullandırır.   İnsanların varlıklarını belirleyen bilinçleri değil, tersine bilinçlerini belirleyen toplumsal varlıklarıdır.

Marx, Siyasal İktisadın Eleştirisine Önsöz

El değirmeni size feodal lordun olduğu toplumu verir; buharla çalışan değirmen de sanayici kapitalistin olduğu toplumu…

Marx, Felsefenin Sefaleti

Her toplumsal formasyonda diğerlerinin konumunu ve önemini belirleyen belirli bir üretim dalı vardır; dolayısıyla bu dalda gerçekleşen ilişkiler diğer tüm dallardaki ilişkileri de belirler.

Marx, Siyasal İktisadın Eleştirisine Önsöz

Kapitalist üretim tarzının egemen olduğu toplumlarda zenginlik, birimi tek bir meta olmak üzere, kendini “çok büyük bir meta birikimi” olarak ortaya koyar. Dolayısıyla araştırmamız metanın analiziyle başlamalıdır.

Marx, Kapital 1. Cilt 

Tüm toplum biçimlerinde geri kalanın tamamı üzerinde egemen konumda olan özel bir üretim vardır; bu üretim diğer tüm renklere kendi rengini verir ve onların özelliklerini değiştirir.

Marx, Grundrisse

Tüm toplumsal değişikliklerin ve siyasal devrimlerin nihai kertedeki nedenleri, insanların beyinlerinde, ebedi hakikate ve adalete daha iyi vakıf olmalarında değil üretim ve mübadele tarzlarındaki değişikliklerde aranmalıdır.

Engels, Ütopyacı ve Bilimsel Sosyalizm

İnsanlar kendi tarihlerini yaparlar; ancak bunu kendi istedikleri gibi, kendi seçtikleri koşullarda değil halihazırda var olan, geçmişin verdiği ve gelmişten devir alınan koşullarda yaparlar. 

Marx, Louis Bonaparte’ın 18 Brumaire’i 

Şimdiye kadar tarih yazımında hiç rol oynamayan ya da çok küçük bir rol oynayan ekonomik gerçekler, en azından modern dünyada belirleyici bir tarihsel güçtür; çünkü günümüzdeki sınıf karşıtlıklarının ortaya çıkışının temelini bunlar oluşturur.

Engels, Komünist Liganın Tarihi Üzerine

***

“Ohooo, sadece bunlar mı, daha neler var neler” diyeceklere bunların seçilmiş değerlendirmelerden ibaret olduğunu tekrar hatırlatalım.

Bitirirken bir de uyarımız, daha doğrusu tavsiyemiz olacak: Aşağıdaki görüş hiçbir şekilde kullanılmamalı, yok sayılmalıdır:

Maddeci tarih anlayışına göre, tarihte son kertede belirleyici olan öge gerçek yaşamın üretilmesi ve yeniden üretilmesidir. Bunun dışında bir şeyi ne Marx ne de ben söyledim. O zaman biri kalkıp da bunu ekonomik öğenin tek belirleyici olduğu şeklinde çarpıtırsa, önermemizi anlamsız, soyut ve saçma bir ifade haline getirmiş olur.

Engels, J. Bloch’a mektup

Alıntıların geçtiği yerlerin sayfa numaraları mı?

Onu da bir zahmet siz bulun.